Rezerwy dewizowe Narodowego Banku Polskiego są to łatwo rozporządzalne, płynne aktywa zagraniczne. Obejmują one rezerwy walutowe, czyli aktywa w walutach obcych, głównie w formie papierów wartościowych, lokat i gotówki, oraz złoto.

Rolą rezerw walutowych jest przede wszystkim podniesienie wiarygodności finansowej kraju, przekładające się na niższe koszty finansowania na światowych rynkach, niższą zmienność kursu złotego, a także niższe ryzyko nagłego odpływu kapitału. Rezerwy dewizowe mogą być również wykorzystane do wsparcia stabilności sektora bankowego lub rynków finansowych.

 

Na koniec lipca 2022 r. oficjalne aktywa rezerwowe NBP, wynosiły 154,1 mld euro, a w przeliczeniu na dolary amerykańskie 157,6 mld dolarów.

Z danych banku centralnego wynika, że stan aktywów rezerwowych wyrażony w euro na koniec lipca 2022 r. był wyższy o 6,4 mld euro niż na koniec czerwca 2022 r. Z kolei stan aktywów rezerwowych wyrażony w dolarach wzrósł o 3,3 mld dolarów.

Obecna wielkość rezerw dewizowych NBP, odpowiadająca blisko 26 proc. PKB Polski, zapewnia zachowanie właściwego poziomu powszechnie stosowanych wskaźników adekwatności rezerw, odzwierciedlających przede wszystkim potencjalne potrzeby bilansu płatniczego w sytuacjach kryzysowych.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 2 i art. 52 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim, NBP realizuje funkcje centralnej bankowej instytucji dewizowej, do zadań której należy prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi. 

Rola ta polega na gromadzeniu rezerw dewizowych, zarządzaniu nimi, a także podejmowaniu czynności, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu dewizowego i płynności płatniczej kraju.

Z uwagi na nadrzędny cel, jakim jest zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa finansowego kraju,  NBP przywiązuje największą wagę do zachowania płynności i bezpieczeństwa posiadanych aktywów, a dopiero w dalszej kolejności – do podwyższenia ich dochodowości w długim okresie.

W związku z powyższym, dominujący udział w strukturze walutowej rezerw NBP mają USD i EUR (aż 61% rezerw). Są to waluty o najwyższej płynności i najszerszych możliwościach inwestycyjnych, jakie zapewniają rynki amerykańskich, niemieckich i francuskich rządowych papierów wartościowych, przy relatywnie niskim ryzyku kredytowym. 

Ponadto, struktura walutowa rezerw NBP obejmuje: 12% GBP, 10% CAD, 8% AUD, 6% NOK i 3% NZD, a zatem jest dość silnie zdywersyfikowana. Dywersyfikacja walutowa pozwala na ograniczenie ryzyka rynkowego, czyli zmienności kursów walutowych, a równocześnie oddziałuje w kierunku podwyższenia dochodowości rezerw.

Zdywersyfikowana jest również struktura inwestycyjna rezerw NBP. Wprawdzie dominującą część rezerw (około 80%) stanowią rządowe papiery wartościowe, charakteryzujące się najwyższym stopniem bezpieczeństwa i płynności, NBP inwestuje również w pozarządowe papiery wartościowe, w tym przede wszystkim emitowane przez instytucje powiązane z sektorem rządowym oraz instytucje ponadnarodowe. 

Niewielką część rezerw stanowią krótkoterminowe lokaty zawierane z bankami o wysokiej wiarygodności kredytowej. NBP wykorzystuje również kontrakty futures na obligacje rządowe oraz na główne indeksy akcyjne na rynkach amerykańskim, strefy euro i brytyjskim.

NBP lokuje rezerwy dewizowe również w instrumentach finansowych służących realizacji celów zrównoważonego rozwoju (sustainable investment), w tym zwłaszcza zielonych obligacjach (green bonds).

Istotny element rezerw dewizowych stanowi złoto. Złoto oferuje wyjątkowe walory inwestycyjne - przede wszystkim posiada status safe haven, który sprawia, że jego wartość zazwyczaj rośnie w warunkach podwyższonego ryzyka kryzysów finansowych, czy też geopolitycznych. Ponadto charakteryzuje się niskim poziomem korelacji z innymi klasami aktywów i walutami rezerwowymi. Cechy te sprawiają, że złoto bardzo dobrze wpisuje się w ostrożnościową funkcję utrzymywania rezerw walutowych i gromadzenia kapitału w długiej perspektywie. 

Według stanu na koniec lipca 2022 r. NBP posiada 228,7 ton złota, co stanowi ponad 8% aktywów rezerwowych. Strategia zarządzania rezerwami dewizowymi zakłada dalsze zwiększanie zasobu złota, a skala i tempo tego procesu będą zależały od zmian poziomu rezerw dewizowych i uwarunkowań rynkowych.