Zadania banku centralnego oraz jego rola w niwelowaniu skutków pandemii były głównym tematem webinaru, który odbył się w piątek, 1 kwietnia. W spotkaniu wzięli udział uczestnicy IV edycji Prasowej Akademii Pieniądza.   

Zapis webinaru jest dostępny pod tym linkiem: https://samorzad.pap.pl/kategoria/prasowa-akademia-pieniadza/dzialalnosc-banku-centralnego-w-czasie-pandemii-tematem-0 

Charakteryzując rolę i znaczenie NBP dr Mosiejko podkreślił, że działalność banku centralnego poprzez pełnione przez niego funkcje: banku państwa, banku banków i banku emisyjnego jest podporządkowana nadrzędnemu celowi, jakim jest realizacja polityki pieniężnej państwa.

Jednocześnie prowadzący wyjaśnił, że polityka pieniężna banku centralnego polega na realizacji jej podstawowego zadania jakim jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen, którego wysokość i stałość determinuje określony poziom inflacji.

"Bank centralny poprzez kształtowanie wysokości nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego wpływa na wysokość oprocentowania kredytów i depozytów w bankach komercyjnych i w rezultacie kształtuje podaż pieniądza w gospodarce. W tym celu NBP wykorzystuje instrumenty polityki pieniężnej, które w zależności od kierunku wpływu banku centralnego na płynność sektora bankowego dzielą się na mające bezpośredni wpływ (operacje otwartego rynku) oraz pośredni wpływ (rezerwa obowiązkowa oraz operacje depozytowo-kredytowe)" – tłumaczył dr Mosiejko.

Ekspert szczegółowo scharakteryzował też skutki dla gospodarki wywołane pandemią Covid-19. Dodał przy tym, że NBP zareagował na ten kryzys wykorzystując szereg narzędzi, które miały na celu przede wszystkim złagodzenie negatywnych skutków niedoboru płynności finansowej w gospodarce. Dr Mosiejko wymienił tu m.in. obniżanie stóp procentowych, operacje otwartego rynku, a także programy skupu aktywów, czy udzielanie kredytów wekslowych.

Dr Mosiejko przypomniał, że cykl obniżek stóp procentowych, który rozpoczął się tuż po ogłoszeniu w Polsce stanu epidemii miało przede wszystkim umożliwić bankom komercyjnym pozyskanie tańszego pieniądza kredytowego od banku centralnego i udzielanie również tańszego kredytu przedsiębiorstwom i konsumentom. 

"Po ponad pięcioletnim okresie niezmieniających się wartości stóp procentowych Rada Polityki Pieniężnej w obliczu negatywnych skutków pandemii podjęła w marcu 2020 roku decyzję o obniżeniu stopy referencyjnej NBP o 0,5 pkt proc. (do poziomu 1,00%). W kwietniu 2020 roku stopa referencyjna obniżona została do poziomu 0,5% (o 0,5 pkt proc.). W okresie od maja 2020 roku do września 2021 roku w wyniku kolejnej redukcji wartość stopy referencyjnej kształtowała się na poziomie 0,1%" – wyliczał dr Mosiejko. 

Wskazał przy tym, że już od października 2021 roku, w następstwie nasilających się procesów inflacyjnych RPP rozpoczęła cykl podwyżek stopy referencyjnej.

Wyjaśniając uruchomienie operacji otwartego rynku dr Mosiejko przypomniał, że polegało to  na uruchomieniu przez NBP transakcji typu repo (ang. repurchase agreement), które miały na celu zaspokajanie zapotrzebowania banków i gospodarki na płynność finansową. "W transakcjach repo Narodowy Bank Polski skupuje określone papiery wartościowe, np. bony skarbowe od banków komercyjnych zasilając sektor bankowy w środki pieniężne. W reakcji na spowolnienie gospodarcze wywołane epidemią Narodowy Bank Polski uruchomił 16 marca 2020 roku operację typu repo, w wyniku której sektor bankowy został zasilony w środki pieniężne o wartości 7,2 mld zł" – wskazał ekonomista.

Jak tłumaczył, programy skupu aktywów należą do strukturalnych operacji otwartego rynku, które zostały uruchomione przez NBP od 19 marca 2020 roku i miały na celu skup dłużnych papierów wartościowych realizowany na rynku wtórnym. "Celem prowadzonego przez NBP skupu aktywów w tej formule była zmiana długoterminowej struktury płynności w sektorze bankowym, zapewnienie płynności rynku wtórnego skupowanych papierów wartościowych oraz wzmocnienie oddziaływania obniżenia przez bank centralny stóp procentowych na gospodarkę, tj. wzmocnienie mechanizmu transmisji monetarnej. W okresie od marca do lipca 2020 roku NBP skupił na rynku wtórnym aktywa  o łącznej wartości nominalnej ponad 107 mld zł" – mówił dr Mosiejko.

Dodał, że kolejnym posunięciem RPP, które miało na celu poprawę płynności finansowej sektora bankowego było obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej. "Podstawowa stopa rezerwy obowiązkowej od wszystkich zobowiązań wynosiła 3,5% do 29 kwietnia 2020 roku. Rada Polityki Pieniężnej w celu ograniczenia ryzyka wpływu zaburzeń gospodarczych na podaż kredytu zdecydowała o obniżeniu od dnia 30 kwietnia 2020 roku do 28 maja 2020 roku podstawowej stopy rezerwy z 3,5% do 0,5% i zrównaniu oprocentowania środków rezerwy obowiązkowej z wysokością stopy referencyjnej NBP. Od 29 maja 2020 roku do 31 grudnia 2020 stopa rezerwy obowiązkowej uległa obniżeniu do wartości 0,1%. Rezerwa obowiązkowa na koniec 2020 roku wynosiła ponad 7,5 mld zł. W porównaniu ze stanem na koniec 2019 roku  rezerwa obowiązkowa ogółem była niższa o ponad 39 mld zł. Środki te zasiliły sektor bankowy uwolnione z rachunku rezerwy obowiązkowej" – przypomniał ekspert.

Na koniec webinaru dr Mosiejko omówił kredyty wekslowe uruchomione przez NBP 10 kwietnia 2020 roku. Ich celem było refinansowanie akcji kredytowej banków komercyjnych. Dr Mosiejko wyjaśnił, że narzedzie to polega na przyjęciu przez NBP do dyskonta weksli wystawianych przez przedsiębiorstwa na rzecz banków komercyjnych udzielających im kredytów obrotowych, jako formy zabezpieczenia. "Wystawiony przed przedsiębiorstwo weksel na bank komercyjny może być przez ten bank zdyskontowany w NBP. W praktyce oznacza to, że NBP wypłaca bankowi komercyjnemu, który przedstawił weksel do dyskonta w NBP, kwotę nominalną weksla pomniejszoną o dyskonto uzyskując w ten sposób środki pieniężne. Oprocentowanie kredytu wekslowego wyznaczała stopa dyskontowa weksli ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej. NBP 17 sierpnia 2020 roku podpisał z bankiem umowę na udzielenie kredytu wekslowego w wysokości 53 mln zł" – tłumaczył dr Mosiejko.

Prasowa Akademia Pieniądza to bezpłatne szkolenie, którego celem jest podniesienie wiedzy ekonomicznej dziennikarzy, blogerów oraz influencerów interesujących się zagadnieniami gospodarczymi. Uruchomiona w styczniu br. IV edycja szkolenia składa się z praktycznego warsztatu oraz pięciu szkoleń online dostępnych na platformie e-learningowej akademia.pap.pl, których autorami są eksperci Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz redaktorzy Polskiej Agencji Prasowej.

Regulamin oraz szczegóły dotyczące rejestracji online są dostępne na stronie http://akademia.pap.pl.